1.  Giriş

Kısa Çalışma Ödeneği, genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen en az dört hafta süreyle durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere sigortalılara çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlayan bir uygulamadır.

Bu yazımızda kısa çalışma ödeneğinin şartları, bu ödenekten yararlanılması için gerekli koşullar ve başvuru sürecinde ve devamında yapılması gerekenler, talebin nasıl değerlendirileceği, hangi şartlar altında kısa çalışmanın erken sona ereceği ve hangi şartlarla kısa çalışma ödeneğinin kesileceği hususlarına kısaca değinilecektir.

2.  Kısa Çalışma Ödeneğinin Şartları

Bir işyerinde kısa çalışmanın uygulanabilmesi için “işverenin; genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki çalışma süresinin önemli ölçüde azaldığı veya durduğu yönünde İŞKUR’a başvuruda bulunması ve İş Müfettişlerince yapılan uygunluk tespiti sonucu işyerinin bu durumlardan etkilendiğinin tespit edilmesi” gerekmektedir.

Dolayısıyla kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilmek için öncelikle;

• ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebepler dolayısıyla
• işyerlerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak ve en az üçte bir oranında azaltılması veya
• süreklilik koşulu aranmaksızın işyerlerindeki faaliyetin tamamen veya kısmen en az dört hafta süreyle durdurulması gereklidir.

2.1  Sebepler Hakkında  

• Genel ekonomik kriz ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olayların, ülke ekonomisi ve dolayısıyla işyerini ciddi anlamda etkileyip sarstığı durumlardır.
• Bölgesel kriz ise ulusal veya uluslararası olaylardan dolayı belirli bir il veya bölgede faaliyette bulunan işyerlerinin ekonomik olarak ciddi şekilde etkilenip sarsıldığı durumlar olarak tanımlanmıştır.
• Sektörel kriz ise ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olaylardan doğrudan etkilenen sektörler ve bunlarla bağlantılı diğer sektörlerdeki işyerlerinin ciddi anlamda sarsıldığı durumlardır.
• Son olarak tanımlardan zorlayıcı sebepler işverenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen, bunun sonucu olarak bertaraf edilmesine imkân bulunmayan, geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması ile sonuçlanan dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumları ya da deprem, yangın, su baskını, heyelan, salgın hastalık, seferberlik gibi durumlar olarak belirtilmiştir.

2.2  Çalışma Sürelerinin Azaltılması Hakkında

İşyerindeki çalışanların ve işyerinin normal mesai sürelerinden daha az çalışması anlamına gelir.

Kısa çalışma ödeneği için bu azalmanın normal mesai süresinin en az üçte biri oranında azalmış olması gerekir.

2.3  Faaliyetin Durması Azaltılması Hakkında

İşyerindeki yapılan işlerin durması, işyerinin iş yapamaz, gelir elde edemez hale gelmesi veya yapmış olduğu faaliyet ve çalışmaların önemli ölçüde azaltılması faaliyetin durması, azaltılması anlamına gelir.

Bu faaliyet durma süresinin en az dört hafta sürmesi gerekir.

2.4  İşçiden Aranan Şartlar Hakkında  

 Öncelikle belirtmek isteriz ki, kısa çalışma kapsamında işçilere kısa çalışma ödeneği ödenmesi ve Genel Sağlık Sigortası primleri ödenmesi şarttır. Kısa çalışma ödeneği, işyerinde uygulanan haftalık çalışma süresini tamamlayacak şekilde çalışılmayan süreler için aylık olarak verilir. Kısa çalışma yapan işçinin çalışılmayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günlerine ilişkin ücret ve kısa çalışma ödeneği miktarı, kısa çalışma yapılan süreyle orantılı olarak işveren ve Kurum tarafından ödenir.

Bunun dışında işverenin kısa çalışma talebinin uygun bulunması için işçinin kısa çalışmanın başladığı tarihte,

• [1]çalışma süreleri ve işsizlik sigortası primi ödeme gün sayısı bakımından işsizlik ödeneğine hak kazanmış olması[2]
• Kısa çalışmaya katılacaklar listesinde işçinin bilgilerinin bulunması gerekmektedir.

3.  Kısa Çalışma Ödeneği Başvurusu

Yukarıda yazılı şartları taşıyan işverenler, Kısa Çalışma Talep Formunu[3] ve kısa çalışma yaptırılacak işçilere ilişkin bilgileri içeren listeyi[4] manyetik ve yazılı ortamda doldurarak kısa çalışma başvurusunda bulunulabilir.

İşverenin kısa çalışma talebinin uygunluğuna ilişkin İş Müfettişleri tarafından uygunluk tespiti gerçekleştirilir. Bu noktada;

• Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumlardan ileri gelen zorlayıcı sebeplerin varlığının işçi ve işveren sendikaları konfederasyonlarınca iddia edilmesi veya bu yönde kuvvetli emarenin bulunması halinde konu, İŞKUR Yönetim Kurulunca değerlendirilerek karara bağlanır.
• Deprem, yangın, su baskını, heyelan, salgın hastalık, seferberlik gibi durumlar için diğer zorlayıcı sebep gerekçesiyle yapılan başvurular için Yönetim Kurulu Kararı aranmaz.
• Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumlardan ileri gelen zorlayıcı sebeplerle ilgili Yönetim Kurulunca alınmış bir karar bulunmuyorsa işverenlerce başvurular Kurum birimi tarafından reddedilir.

Uygunluk tespiti tamamlandıktan sonra, kısa çalışma uygulanacak işçi listesinin değiştirilmesine ve/veya işyerinde uygulanan kısa çalışma süresinin arttırılmasına yönelik işveren talepleri, yeni başvuru olarak değerlendirilir.

4.  Kısa Çalışmanın Erken Sona Ermesi

İşverenin, kısa çalışma uygulaması devam ederken, normal faaliyetine başlamaya karar vermesi halinde durumu Kurum birimine, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı işçi sendikasına ve işçilere kısa çalışma sona ermeden altı işgünü önce yazılı olarak bildirmesi zorunludur. Bildirimde belirtilen tarih itibariyle kısa çalışma sona erer. Geç bildirimlere ilişkin oluşan yersiz ödemeler yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.

5.  Kısa Çalışma Ödeneğinin Kesilmesi

Kısa çalışma aşağıdaki hallerde kesilecektir:

• ödeneği alanların işe girmesi,
• ödeneği alanların yaşlılık aylığı almaya başlaması,
• ödeneği alanların herhangi bir sebeple silâh altına alınması,
• ödeneği alanların herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevi nedeniyle işinden ayrılması
• geçici iş göremezlik ödeneğinin başlaması[5]

6.  Sonuç

Sonuç olarak kısa çalışma ödeneğine başvurmak isteyen işveren için aranan şartlar işyerindeki faaliyetin tamamen durması veya azalmış olması temel şartı gereklidir. Daha sonra müfettişler tarafından yapılan incelemelerde işyerinin kısa çalışma ödeneğine uygun olduğuna karar verilip kısa çalışma uygulanacaktır.

Saygılarımızla,
Gülaç Hukuk Bürosu

www.iskur.gov.tr

[1] 4447 sayılı Kanunun 50. maddesine göre

[2] Kısa çalışmanın başladığı tarihten önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olanlardan son üç yıl içinde en az 600 gün süreyle işsizlik sigortası primi ödemiş olması

[3] www.iskur.gov.tr üzerinden ulaşılabilir.

[4] Listeye www.iskur.gov.tr üzerinden ulaşılabilir ve gerekli bilgiler lise şablonunda yer almaktadır

[5] Geçici iş göremezlik ödeneğine konu olan sağlık raporunun başladığı tarih itibariyle