1. Giriş
Bir süredir dünyanın gündeminde olan ve Çin’in yanı sıra İtalya ve İran’da da ağır bir tabloya yol açan koronavirüsün Türkiye’de de görüldüğünün Sağlık Bakanlığınca teyit edilmesi ve koronavirüse karşı alınması gereken önlemlerin başında, özellikle yurt dışından gelenlerin 14 gün boyunca evlerinde ikamet etmeleri tavsiyesi gelmekte olduğundan Türkiye’de birçok şirket 16.03.2020 tarihi itibariyle evden çalışma kararı almıştır.

İşbu bilgi bülteninde genel olarak koronavirüsün iş hayatına etkisi, evden çalışma ve işverenlerce alınması gereken hukuki tedbirler değerlendirilmektedir.

2. Uzaktan Çalışma Hakkında
Uzaktan çalışma[1]; “işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisi” olarak tanımlanmaktadır.
İşverenler zorlayıcı nedenlerle; eğer yapılan işin niteliği gereği imkân varsa personelinin belirli bir süre ile uzaktan/ evden çalışmasını talep etme imkanına sahip olup; koronavirüs de bu zorlayıcı nedenler kapsamındadır.

Zira işverenlerin işçiyi koruyup gözetme borcu, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini alıp uygulama, sağlıklı ve güvenli çalışma ortamı sağlama yükümlülüğü bulunduğundan; uzaktan çalışma uygulamasına geçerek personellerinin işyerinde maruz kalacağı koronavirüs bulaşma riskini ortadan kaldıracak ve bu yükümlülüğünü yerine getirmiş olacaktır.

Dolayısıyla işveren, gerekçelerini de belirtmek suretiyle belirli bir süre ile çalışanlarının evden çalışmasına karar verebilir. Ancak, bu durumun personele mümkünse yazılı olarak, mümkün değilse ilanen ya da e- yoluyla bildirilmelidir.

3.  Personele Verilecek İzinler Hakkında
3.1. Ücretli İzin
Sağlık Bakanlığı’nca hazırlanan Sağlık Tedbirlerinin Uygulanmasına ilişkin yazıda; riskli olarak tanımlanan ve tedbir alınan ülkelerden gelen ve Umre ziyareti sonrasında Türkiye’ye dönen vatandaşlara izolasyon tedbiri önerilmektedir.

İzolasyon tedbiri kapsamında bu vatandaşların, aile hekimlerine ve sağlık kuruluşlarına başvurmaları halinde; başvuruda bulunan ilgilinin pasaport bilgileri teyidi sonrasında yurda giriş yaptıkları tarih dikkate alınarak 14 güne tamamlamak üzere sağlık raporu düzenlenebilmektedir.

Dolayısıyla,
Eğer personel bu şekilde sağlık raporu aldı ise, raporda belirtilen süreyi raporlu/ücretli izinli olarak geçirmesi sağlanabilir.
Eğer personel bu şekilde sağlık raporu almadı ise; işverenler dilerse bu 14 günlük süreyi, idari izin vermek suretiyle ücretli izinli olarak çalışanlarına kullandırabilir.

Ancak idari izinde de işverenin işçiyi koruyup gözetme borcu devam etmekte olduğundan işçinin idari izinli olduğunun mutlaka kayıt altına alınması gerekmektedir. Bu çerçevede her halükârda işçinin kullanacağı ücretli izin, yıllık ücretli izin hakkından düşülmelidir.

Yine, işçinin hak edip de kullanmadığı yıllık izni bu kapsamda kullandırılabilir. Ancak işçinin yıllık izinin kullandığını ispat yükü işverende olduğundan ve yazılı ispat şartı arandığından bu durumda çalışanın kullandığı yıllık izine ilişkin sürelerin kayıt altına alınması gerekmektedir.

3.2.Ücretsiz İzin
Yargıtay içtihatları uyarınca yazılı onay alınmaksızın bir işçiye ücretsiz izin verilmesi iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep olmaksızın eylemli feshi olarak kabul edilmektedir.

Dolayısıyla bir işçiye ücretsiz izin verilmesi için İş Kanunu’nun aşağıdaki 22. maddesi uyarınca,
İşçiye yazılı olarak ücretsiz izin teklifinde bulunmalı

Tekliften itibaren 6 iş günü içerisinde işçi bu teklifi yazılı olarak kabul etmeli

İşçinin ücretsiz izni kabul etmemesi halinde ücretli izin, evden çalışma veya telafi çalışması seçenekleri değerlendirilmelidir.

3.3.Toplu İzin
İşverenlerin Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği uyarınca Nisan ayı başı ile Ekim ayı sonu arasındaki süre içerisinde işçilerinin tümüne veya bir kısmına toplu izin kullandırtabilir.

Bunun için işveren veya işveren vekili işyerinin korunması, işyerindeki araç-gereç, donanım veya makinelerin bakımı, hazırlanması, temizlenmesi veya güvenliğinin sağlanması gibi zorunlu durumlar için yeter sayıda işçiyi toplu izin dışında tutabilir. Bu durumda olan işçilerin yıllık izinlerinin toplu izin döneminden önce veya sonra verilmesi gerekecektir.

Yine toplu izin uygulamasında da işçilere kullandırılan izin süresinin işçilerin yıllık ücretli izin süresinden mahsubu uygun olacaktır.

4.  İşçinin Sağlık Muayenesine Tabi Tutulması Hakkında
İşyeri hekiminin, salgın hastalık riskinin ortaya çıktığı zorunlu durumlarda; periyodik muayeneler dışında çalışanların sağlık kontrollerini yapmasında hukuka aykırı bir hal yoktur. Bu kapsamda, işyeri hekimi personele ait herhangi bir sağlık verisini – işçinin açık rızası yoksa – işlememelidir.

Çalışanın işyerinde çalışmaya devam etmemesi gerektiğini ya da evden çalışmasının; işyeri hekimi tarafından işverene önerilebilmesi için de – çalışanın da açık rızasını almak suretiyle – işverene iletilmesinde hukuki bir sakınca bulunmamaktadır.

Saygılarımızla,
Gülaç Hukuk Bürosu

[1] Bkz: 4847 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesi